“Màu sắc đó ngay lập tức thu hút sự chú ý của chúng tôi, nhưng chúng tôi cảm thấy thật khó tin rằng mình đã tìm thấy loại vải màu tím quý hiếm có từ thời cổ đại.”
Giáo-sư Erez Ben Yosef từ Đại-học Tel Aviv và một chuyên gia về thời đại đồ sắt đã rất vui mừng khi chia sẻ những gì mà họ tìm thấy gần đây ở Israel.
Công việc khai quật đã phát hiện ra đủ thứ kho báu trong Thung-lũng Thim-na, nằm giữa Jerusalem và Biển Đỏ. Tại Thim-na có các mỏ đồng cổ, được cho là đã có thời thuộc về Vua Sa-lô-môn, và ngày nay bạn có thể tham quan mô hình kích thước thật của Đền-tạm tại đó.
Khi màu tím còn quý hơn cả vàng
Giáo sư Ben Yosef cho biết họ thực sự phấn khích khi nhận được kết quả từ phòng thí nghiệm – kết quả cho thấy loại vải cổ đại này được nhuộm bằng một thứ thuốc nhuộm gọi là Tyrian – “màu tím thực sự”, và là bằng chứng lâu đời nhất về loại vải này ở Israel.
Thật vậy, đó là hiện vật duy nhất về loại vải nhuộm cực kỳ quý giá có từ thời Đa-vít và Sa-lô-môn
Loại thuốc nhuộm cổ xưa này có giá 2.700 đô la/gram và từng có giá gấp 15 lần giá trị của vàng. Tại sao lại đắc đỏ đến như vậy? Chất nhuộm này được chiết xuất từ các tuyến của một loài ốc biển đặc biệt trải qua một quy trình phức tạp và tốn rất nhiều thời gian (cần 120 cân những con sên thân mềm này để tạo ra chỉ một gam thuốc nhuộm). Quá trình này sử dụng nhiều lao động được phát triển bởi những người Phê-ni-xi đi biển thời xưa, khiến họ trở thành những thương nhân giàu có sống chung quanh Y-sơ-ra-ên và khu vực Địa Trung Hải.
Tiến sĩ Naama Sukenik giải thích, “cho đến khi phát hiện ra hiện vật ở thời điểm hiện tại, chúng tôi chỉ bắt gặp chất thải từ vỏ nhuyễn thể và những mảnh gốm với nhiều mảng thuốc nhuộm, điều này cung cấp bằng chứng về ngành công nghiệp màu tím trong thời kỳ đồ sắt… Giờ đây, lần đầu tiên, chúng tôi có bằng chứng trực tiếp về bản thân các loại vải đã được nhuộm, được bảo quản trong khoảng 3.000 năm.”
Nhờ khí hậu sa mạc cực kỳ khô hạn đã bảo tồn các Cuộn Biển Chết trong hàng nghìn năm, giờ đây chúng ta lại có một mảnh vải màu tím tuyệt đẹp từ thời Đa-vít và Sa-lô-môn.
Ý nghĩa trong Kinh Thánh
Giáo-sư Erez Ben Yosef nói rằng khám phá này giúp xác minh tính lịch sử của văn bản Kinh Thánh. Ví dụ, chúng ta được nói cho biết rằng các vua Ma-đi-an đã mặc vương phục màu tím (có bản dịch là màu tía hay màu điều) trong câu chuyện của Ghê-đê-ôn (khi ông nhận được chiến lợi phẩm sau khi đánh thắng dân Ma-đi-an – xem Các Quan-xét 8:26). Điều này có vẻ khó tin vì thực tế là người Ma-đi-an đến từ một khu vực rất xa về phía nam của bán đảo Ả Rập còn loại vải màu tím đặc biệt này lại được buôn bán ở khu vực Địa Trung Hải, tại các trung tâm thương mại ở Li-ban, Sy-ri, miền bắc Y-sơ-ra-ên, nhưng nhiều nhất là ở Ty-rơ. Tuy nhiên, sau khi tìm thấy hiện vật 3000 năm tuổi này ở tận Thim-na, cách Ma-đi-an không xa, thì những gì được ghi trong sách Các Quan-xét trở nên rất đáng tin cậy.
Chúng ta cũng nhiều lần đọc được về loại thuốc nhuộm này trong các mô tả về Đền-tạm và trang phục của các thầy tế lễ. Đề cập đầu tiên là về những của dâng mà dân Y-sơ-ra-ên đóng góp để xây dựng Đền-tạm:
“vàng, bạc, đồng, chỉ xanh dương, chỉ tím, chỉ đỏ thắm…” (Xuất 25:3-4)
Những màu này được đề cập nhiều lần từ các mô tả trong sách Xuất Ê-díp-tô Ký:
xanh dương, tím và đỏ thắm.
Điều thú vị là màu xanh và màu tím đều được làm từ cùng một loại thuốc nhuộm, nhưng được cho tiếp xúc với lượng ánh sáng khác nhau. Trong tiếng Do Thái, chúng được gọi là Techelet (xanh dương) và Argaman (tím).
Techelet (תְכֵלֶת) – màu xanh da trời, xanh lam, hay xanh nước biển được tìm thấy trên quốc kỳ của Israel. Techelet được làm bằng thuốc nhuộm Tyrian đã tiếp xúc với lượng ánh sáng cao hơn. Màu này biểu thị cho bản chất thiêng thượng, hay thiên đàng.
Argaman (אַרְגָּמָן) – màu tím hoàng gia đích thực, cũng được làm bằng thuốc nhuộm Tyrian nhưng được cho tiếp xúc với ánh sáng yếu hơn. Màu này đại diện cho hoàng gia, sự giàu có và địa vị.
Từ màu đỏ trong tiếng Do Thái có cùng gốc với chữ con người (A-đam) và máu, tuy nhiên khi ba từ này (xanh, tím và đỏ) xuất hiện trong mô tả của Đền-tạm, thì một từ khác được sử dụng để chỉ màu đỏ:
Sheni (שָׁנִי) – một màu đỏ tươi/đỏ thắm. Từ đỏ này cũng được sử dụng trong mô tả về sợi dây của Ra-háp. Những mối liên hệ này giúp chúng ta hiểu rằng màu đỏ có liên quan đến kế hoạch cứu chuộc nhân loại của Đức Chúa Trời.
Màu đỏ tượng trưng cho loài người, màu xanh đại diện cho các tầng trời, và màu tím …
Ba màu này được nhắc đi nhắc lại trong Xuất Ê-díp-tô Ký liên quan đến Đền-tạm của Đức Chúa Trời và trang phục của thầy tế lễ. Trong Xuất Ê-díp-tô Ký 28:33-34, chúng ta đọc được một số yêu cầu đối với ba màu này cùng với những chiếc chuông và những quả lựu được kết xen kẽ:
“Phía dưới lai áo ngươi hãy làm những trái lựu bằng chỉ xanh dương, chỉ tím, và chỉ đỏ thắm, xen kẽ với những chuông nhỏ bằng vàng gắn quanh lai áo.”
Ba màu này cũng được sử dụng trong tất cả các bức màn, giá treo và bức màn quan trọng phân chia Nơi Thánh với Nơi Chí Thánh, bên trong cất giữ Hòm Giao Ước. Tuy nhiên, có một số trường hợp mà chỉ yêu cầu một màu duy nhất. Ví dụ, bản thân chiếc hòm được bao phủ bởi chỉ một màu xanh:
“Khi trại quân dời đi, A-rôn và các con trai người sẽ đến gỡ bức màn mà phủ lên Hòm Chứng Ước, và phủ trên đó một tấm da dê; kế đến, trải thêm một tấm nỉ màu xanh lên…” (Dân-số 4:5-6)
Tương tự, chúng ta đọc tiếp trong chương này, rằng bàn thờ bên ngoài trại, nơi tất cả các sinh tế được dâng lên, phải được bao phủ bằng một màu tím:
“Họ cũng sẽ lấy tro trên bàn thờ, rồi lấy một tấm vải tím phủ lên.”(Dân-số 4:13)
Vì vậy, màu tím argaman này không chỉ là màu của hoàng gia mà còn là màu của chức thầy tế lễ. Trong thời cổ đại, màu này biểu thị tầm quan trọng, địa vị và sự giàu có. Trên thực tế, trong lịch sử đã có lúc người thường không được phép mặc màu này, vì nó chỉ dành riêng cho những người cai trị! Ngoài việc được sử dụng trong Đền-tạm và các nghi lễ thánh, chúng ta còn thấy màu tím argaman có liên quan đến các vị vua, chẳng hạn như trong câu chuyện của Ê-xơ-tê, và kiệu của Vua Sa-lô-môn:
Vua Sa-lô-môn đặt làm kiệu cho mình bằng gỗ rừng Li-ban.
Vua làm các trụ kiệu bằng bạc, lưng kiệu bằng vàng, ghế kiệu bọc vải màu điều
Bên trong bài trí thật dễ thương bởi các thiếu nữ Giê-ru-sa-lem.
(Nhã-ca 3:9-10)
Chúa Giê-xu đã khoác lên mình màu tím argaman thuần khiết này
Ngày nay màu tím này vẫn mang hàm ý về vương quyền và chức thầy tế lễ. Một số nhà thờ sử dụng màu này vào thời điểm kỷ niệm sự kiện Chúa chịu đóng đinh trong năm, để nhớ lại chiếc áo choàng màu tím hoàng gia mà những kẻ đóng đinh Chúa đã mặc cho Ngài để chế nhạo Ngài:
“Bấy giờ, Phi-lát cho đem Đức Chúa Jêsus đi đánh đòn. Bọn lính đan một chiếc mão gai, đội trên đầu Ngài, và mặc cho Ngài một chiếc áo điều. Họ đến gần Ngài và nói: “Lạy vua dân Do Thái!” Rồi họ tát vào mặt Ngài.” (Giăng 19:1-3)
Trang phục dùng để nhận diện một người, và chiếc áo choàng này biểu thị rất nhiều về việc Chúa Giê-xu là ai vào thời điểm quan trọng đó. Dù được thực hiện với ý đồ xấu xa, nhưng hành động này nói lên rất rõ thân thế của Chúa: Ngài là Vua dân Do Thái.
Màu tím được phủ trên bàn thờ dâng của lễ, hơn một nghìn năm trước khi khoác lên người Chúa Giê-xu, của lễ tối thượng, đã đổ huyết của chính Ngài vì tội lỗi chúng ta, để chúng ta có thể vào được Nơi Thánh trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời.
- Khi trộn màu xanh và màu đỏ với nhau chúng ta sẽ có được màu tím, điều này bày tỏ thần tính và nhân tính của Đấng Mê-si chúng ta.
- Màu tím cho thấy Ngài là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm của chúng ta
- Màu tím cho thấy Ngài là Vua.
Chúa Giê-xu xứng đáng được tôn vinh, cùng mọi lời ngợi khen, và mọi sự vinh hiển.
Dịch: Eunice Tu
Nguồn: oneforisrael.org
Bài vở cộng tác hoặc góp ý xin gửi về tintuc@hoithanh.com