Home Chuyên Đề Thêm Nhiều Bằng Chứng Khẳng Định Tall el-Hammam Chính Là Sô-đôm – Phần 2 và hết: Bằng chứng về đồ gốm

Thêm Nhiều Bằng Chứng Khẳng Định Tall el-Hammam Chính Là Sô-đôm – Phần 2 và hết: Bằng chứng về đồ gốm

30 đọc

Tôi hỏi tiến sĩ Collins thêm vài bằng chứng nữa.

“Trước hết, khu vực Tall el-Hammam có 25 chỉ định địa lý trùng hợp với mô tả trong Sáng Thế Ký. Hãy so điều nầy với một địa điểm nổi tiếng – như Giê-ru-sa-lem – chỉ có 16 điểm trùng hợp. Hầu hết những khu khảo cổ đều chỉ có 5 hoặc 6 điểm trùng hợp hoặc ít hơn. Do đó, khu Tall el-Hammam là nơi có nhiều ‘chỉ dẫn‘ địa lý nhiều hơn bất kỳ một thành phố nào trong Kinh Thánh. Thật là một điều lạ lùng.

“Thứ hai, các vật chúng tôi tìm thấy – đồ gốm, các lớp kiến trúc và tàn phá – đều phù hợp với mô tả của khung thời gian. Điều đó còn có nghĩa là, chúng tôi trông mong sẽ tìm được những mẫu vật, như những gì chúng tôi đã tìm thấy được, từ giữa thời kỳ đồ đồng, thời của Áp-ra-ham. Đó là chính xác những gì chúng tôi đã tìm được.”

“Cùng với đội ngũ chuyên môn của mình, chúng tôi tiếp tục thêm vào những học giả được quốc tế công nhận để phân tích thông tin dữ kiện của chúng tôi như về đồ gốm. Một người như tiến sĩ  Robert Mullins, và rồi có những bạn đồng nghiệp của chúng tôi từ Khoa Đồ Cổ ở Jordan. Tiến sĩ Mullins là một chuyên gia về đồ gốm Thời Kỳ Đồ Đồng, và những người khác cũng là những chuyên gia. Chuyên môn của tôi về đồ sứ cũng bao trùm Thời Kỳ Đồ Đồng. Kết luận của họ về vấn đề cho thấy rằng những khám phá của chúng tôi là đúng.”

“Cho dù chúng tôi vẫn còn đào bới và khám phá vô số vật liệu và hiện vật, và nhiều công trình nghiên cứu đang rất cần được làm, tôi cảm thấy rằng bằng chứng cho thấy đây chính là thành phố cổ Sô-đôm càng ngày càng rõ hơn.”

Với câu chuyện về khám phá nầy trước mắt, giờ chúng ta hay quay về với những thông tin mới vừa cập nhật của mùa khai quật kết thúc hồi tháng Ba 2018. Để có được thông tin, tôi đã hẹn đi ăn trưa với tiến sĩ  Collins, và sau đó ở ARC (Archaeology Research Center, Trung Tâm Nghiên Cứu Khảo Cổ Học), phòng thí nghiệm khảo cổ học của trường Đại Học Trinity Southwest.  Ông cho phép tôi xem qua một số hiện vật.

Steve, lần trước khi mình gặp nhau, anh có nói với tôi là anh đã gửi một số mẫu vật để làm xét nghiệm radiocarbon. Đã có kết quả chưa?

“Có rồi. Nỗ lực vẫn còn đang tiếp tục, và tốn kém lắm! Loạt xét nghiệm dữ liệu radiocarbon vừa rồi được phòng thí nghiệm Beta Analytic gửi tới. Nhiều mẫu carbon từ lớp khai quật cung điện thời kỳ Đồ Đồng Giữa MB2 (MB: Middle Bronze) tiếp tục khẳng định rằng thời điểm thành phố bị hủy diệt là vào khoảng năm trên dưới 1700+/–50 TCN. Trong thực tế, mỗi hiện vật từ tầng hủy diệt cuối được xét nghiệm cho đến giờ khẳng định thời kỳ nầy.”

Kết quả xét nghiệm phù hợp với cách hiểu truyền thống về trật tự thời gian và đồ gốm như thế nào?

“Những gì tôi thấy trong khu vực nầy là những rạn nứt hình thành từ trong những giả định của truyền thống và kiến thức theo qui ước liên quan đến đồ gốm thời đại đồ đồng, có thể sẽ gây tác hại đến giản đồ định tuổi thường được các nhà khảo cổ dùng để xác định sự khác nhau giữa MB2 (thời đại đồ đồng 2) và cái mà một vài học giả gọi là MB3 (thời đại đồ đồng 3). Trong suy nghĩ, tôi luôn luôn loại trừ cái gọi là MB3, được một số người xem như là thế kỷ sau cùng hay giai đoạn sau (c. 1650-1550 BCE) của Thời Đại Giữa Đồ Đồng (MBA). Một vài học giả cho giai đoạn MB3 độ chừng non 50 năm. Cho dù thời kỳ nầy là 50 hay 100 năm, tôi thấy khó lòng chấp nhận một thời kỳ phụ của khảo cổ mà nhìn chung ngắn hơn là hàng loạt các phương pháp định tuổi không chắc, đặc biệt là gốm sứ và radiocarbon.”

Xét nghiệm trên đồ gốm có khẳng định điều nầy không?

“Có. Trong xét nghiệm đồ gốm cuối cùng qua nhiều năm, một số mảnh vỡ chẩn đoán từ Tell el-Hammam đã được gọi là ‘thuộc thời kỳ hậu MB2 hay có thể còn được gọi là MB3.’ Tôi luôn nhăn nhó mỗi khi bàn đến tên gọi đó. Thậm chí các quyển sách về đồ gốm (như là một quyển rất xưa-nhưng rất hay của Ruth Amiran; ông cũng không dùng chữ MB3) có một số hình thức gán cho MB1 (Amiran’s MB IIA; pre-1900/1800 BCE) và MB2 (her MB IIB; sau-1900/1800 BCE) mà chúng tôi thường tìm thấy ở Tell el-Hammam trong cùng không gian, rõ ràng là đã được sử dụng vào cùng một thời điểm. Và những mảnh vỡ được gọi là thuộc thời kỳ MB3 được tìm thấy trong cùng bối cảnh chính xác trong lớp hủy phá vào cuối thời kỳ giữa đồ đồng (MBA). Và lớp tàn tích đó tiếp tục khẳng định thời gian là 1700+/–50 BCE! Điều nầy có thể ảnh hưởng trong việc suy nghĩ lại ngày tháng của sự hủy diệt thành Giê-ri-cô bên kia sông vào cuối thời kỳ giữa đồ đồng, đã được đa số các nhà khảo cổ gán cho là MB3 (kể cả công trình thám hiểm của  Ý và Palestine mới đây).”

Những người khác có nhìn nhận những vật tìm được của ông không ?

Công trình khai quật Tall el-Hammam ở Jordan

“Sự giống nhau giữa đồ gốm giai đoạn cuối Thời Đại Giữa Đồ Đồng của chúng tôi và đồ gốm giai đoạn cuối Thời Đại Giữa Đồ Đồng ở Jericho được Tiến sĩ Bob Mullins (người ủng hộ cho kết quả xét nghiệm đồ gốm lần thứ ba mỗi năm của chúng tôi) ghi nhận. Nếu điều nầy là đúng, thì có thể chúng tôi cần có những cuộc bàn thảo nghiêm túc với tiến sĩ Lorenzo Nigro (người hiện dẫn đầu công trình khai quật ở Giê-ri-cô) về việc định tuổi MBA và giải thích định vị nơi chốn. Có thể có thay đổi rằng sự kiện 3.7kaBP đã hủy diệt Tall el-Hammam/Sodom và những thành phố và làng xóm ở phía đông có thể cũng đã ảnh hưởng trên Giê-ri-cô. Và bởi đó, Giê-ri-cô có thể không còn được gọi là thuộc về thời kỳ ‘MB3’ cũng như Tall el-Hammam. Có lẽ việc nầy chắc chắn sẽ làm rúng động một số việc!“

Có những người xem thường hoặc nghi ngờ về những kết luận của ông?

“Một số rất ít học giả (chủ yếu là Bimson và Wood), thay vì củng cố cho ngày tháng của hành trình Xuất Ai Cập và Chinh Phục xứ thánh, thậm chí đã gợi ý rằng sự hủy diệt cuối cùng của thành Giê-ri-cô vào thời kỳ MBA có thể được định tuổi hạ xuống vào khoảng năm 1400 BCE (kết thúc giai đoạn LB1), và do đó kết hợp với Giô-suê. Bằng chứng 14C ở Tall el-Hammam, kết hợp với những đồ sứ ở Hammam và Jericho làm cho khó lòng mà chấp nhận ý tưởng nầy. Nếu đúng, thì ngày tháng cuối của thời kỳ đồ đồng giữa ở cả hai khu vực sẽ phải được dời lên sớm hơn, chứ không trễ hơn (không kể đến những nan đề lịch sử không thể vượt qua được nảy sinh bởi việc định niên đại thời kỳ Đồ Đồng Giữa – MBA – thấp hơn thời kỳ Jericho bị hủy diệt).”

2018 Ceramiganza

Việc nghiên cứu đồ sứ năm nay ra sao?

“Chúng tôi đã có một thời gian tuyệt vời ở 2018 Ceramiganza (tên dành cho công trình kiểm nghiệm đồ sành sứ mỗi năm).  Chúng tôi nghiên cứu hàng ngàn mảnh vỡ sành sứ đào được trong mùa vừa qua, mỗi mảnh vỡ đại diện cho một bình chậu khác nhau. Rất là phong phú. Chất lượng và sự đa dạng của đồ sành sứ từ cung điện của thời đồ đồng giữa MBA khẳng định rằng Sô-đôm là thành phố hàng đầu, và vua Sô-đôm không để cho những loại sành sứ ‘thông thường‘ được vào trong cung điện của mình. Tất cả đều là những thứ thật đặc biệt, thậm chí rất kiểu cách. Đó là chưa kể đến những bức tường bên trong của cung điện dày tới hơn 1m5. Cung điện rất rộng.”

Nếu ông phải tóm lược công trình khai quật năm nay cho một người không chuyên, 3 điều quan trọng nào đã góp phần khẳng định sự kiện Tall el-Hammam thật sự chính là Sô-đôm mà Kinh Thánh nói đến?

“Thứ nhất, bằng chứng ủng hộ cho điều đó, theo tôi, vượt qua hết những nghi vấn. Vị trí địa lý, kích thước của thành phố, việc định niên đại cho nó – tất cả đều đúng. Đều phù hợp hoàn toàn với Kinh Thánh. Khi lướt qua hết những nghiên cứu về việc xác định vị trí trong Kinh Thánh, thì đây là một trong những xác định chắc chắn nhất từng có. Một số học giả không chấp nhận điều nầy là những người đã không thật sự (hoặc không hề) phân tích dữ liệu phong phú.

“Thứ hai, công trình nghiên cứu của nhóm được tiến sĩ Phil Silva cung cấp bằng chứng rằng, thật sự  đã có một sự kiện bùng nổ đã khiến thành phố của thời Đồ Đồng Giữa MB2 bị hủy diệt. Sự kiện nầy rõ ràng trùng hợp với câu chuyện được mô tả trong Sáng Thế Ký 19 về một trận mưa lửa trên không trung rơi xuống trên Sô-đôm và Gô-mô-rơ.

“Thứ ba, công trình khai quật khảo cổ của chúng tôi đem lại một bằng chứng mạnh mẽ tương ứng với những vật khảo cổ rộng lớn hơn tìm thấy được ở những khu vực lân cận – đồ sành sứ và những vật tương tự – cho phép chúng tôi xác định đúng dòng thời gian của lịch sử, và từ đó cung ứng cho các học giả một bức tranh rõ ràng hơn về những sự kiện có khả năng đã xảy ra trong thời các tổ phụ. Một ví dụ về điểm cuối cùng, công trình nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng vị Pha-ra-ôn/vua Ai-cập trong giai đoạn Xuất Ai-cập ký là Tuthmosis IV – mà tôi đã tra cứu kỹ càng. Điều nầy có thể được ngoại suy nhờ các bằng chứng khảo cổ, lịch sử và Kinh Thánh mà chúng tôi khám phá được, cho phép chúng tôi xác định được dòng thời gian của những sự kiện của toàn bộ Ngũ Kinh, đặc biệt là thời kỳ từ Áp-ra-ham cho đến Môi-se. Chúng tôi đã công bố niên đại dựa vào công trình nghiên cứu [1 và 2].”

2018 Ceramiganza

Xem trang http://www.calvaryabq.org/teachings_view.asp?ServiceID=4314 để biết tiến triển của công trình khai quật mới nhất của tiến sĩ Collin, được trình bày ở nhà thờ Calvary ở Albuquerque.

Tuần vừa qua Amazon đã loan báo quyển Discovering the City of Sodom/Khám Phá Thành Phố Sô-đôm của Steve là cuốn sách bán chạy nhất/bestseller. Quyển nầy cũng nằm trong danh mục 10 cuốn nằm đầu nói về Du Lịch và Mạo Hiểm của cửa hàng Apple iTunes. Xem link nầy:

https://www.amazon.com/Discovering-City-Sodom-Fascinating-Testaments/dp/1451684304/ref=tmm_hrd_swatch_0?_encoding=UTF8&qid=&sr=

http://www.calvaryabq.org/teachings_view.asp?serviceid=923&AcceptsCookies=yes

https://www.shop.tsu-edu.us/product.sc?productId=48&categoryId=3

(Hết)

Dịch: Ân Điển

Nguồn: Assistnews.net

Bài vở cộng tác hoặc góp ý xin gửi về tintuc@hoithanh.com

Thêm Nhiều Bằng Chứng Khẳng Định Tall el-Hammam Chính Là Sô-đôm – Phần 1: Bằng chứng về địa lý

Bình Luận:

You may also like