Bản thân chữ Halloween bắt nguồn từ chữ “Allhallow-even” hoặc “All Holy Evening” (Hallow có nghĩa là thánh). Không biết từ lúc nào mà đêm trước ngày Lễ Các Thánh (một lễ được tổ chức trọng thể vào ngày 1 tháng 11) đã biến thành một ngày lễ thế tục liên quan đến trang phục hóa trang, mà giờ đây, được một số cộng đồng Cơ Đốc gọi là ngày lễ của Sa-tan. Ngày lễ này đã phát triển theo thời gian như thế nào từ đêm trước Lễ Các Thánh đến ngày để người ta hóa trang thành ma quỷ và yêu tinh? Ngày lễ này có lâu đời hơn thời điểm Giáo Hoàng Gregory III lập ra Lễ Các Thánh không?
Hãy cùng xem xét các nền văn hóa khác nhau trong suốt lịch sử đã góp phần hình thành nên các truyền thống Halloween hiện tại của chúng ta. Bắt đầu với người Celt, La Mã và sau đó là Cơ Đốc giáo thời Trung cổ.
Nguồn gốc của lễ Halloween
Nguồn gốc của Halloween thực tế có thể đã xuất hiện từ trước khi Ngày Lễ Các Thánh được lập ra. Các nhà sử học đã mạo hiểm đoán rằng truyền thống này đã có từ hàng ngàn năm trước. Trong lễ Samhain, một bữa tiệc của người chết, những người tham gia sẽ đốt lửa trại, thực hiện hiến tế động vật, khắc củ cải, ăn uống và ném gỗ vào nhau.
Mặc dù tộc người Celt được cai trị bởi nhiều vị vua khác nhau, nhưng quyền lực thực sự đằng sau ngai vàng lại nằm trong tay những người Druid, những thuật sĩ sống ẩn dật, khát máu, cai trị bằng sự khủng bố, ma thuật và phù thủy. Ngay cả những vị vua Celt cũng sợ sức mạnh đen tối của họ.
Ngày lễ quan trọng nhất đối với người Druid là lễ kỷ niệm Samhain, chúa tể của người chết. Năm mới của người Celt bắt đầu vào ngày 1 tháng 11. Đêm trước đó, ngày 31 tháng 10, là đêm để tôn kính Samhain. Đó là thời điểm lá rụng và giao mùa—thời điểm thích hợp để kỷ niệm chúa tể của người chết.
Họ tin rằng vào đêm đó, thế giới linh sẽ tiếp xúc gần nhất với thế giới con người. Vì vậy, đó là đêm mà linh hồn của người chết trở về nhà cũ để được người sống tiếp đãi (giống như tục thờ cúng tổ tiên được thực hiện ngày nay của nhiều tôn giáo).
Đây cũng là thời điểm mà ma quỷ và các tà linh hiện ra từ thế giới bóng tối của chúng. Nếu không có thức ăn, nơi trú ẩn và nhu yếu phẩm thích hợp, những tà linh này sẽ gây ra sự tàn phá cho con người và động vật, và thường hành hạ người sống! Nếu con người không chuẩn bị sẵn đồ ăn thức uống để xoa dịu chúng, thì chúng sẽ phá hoại—việc này về sau biến tướng thành tập tục “cho kẹo hay bị ghẹo”. Để đánh lừa và trốn tránh các linh hồn, một số người sẽ tự cải trang thành ma quỷ, phù thủy, và yêu tinh.
Lễ Samhain phá vỡ rào cản giữa thế giới vật chất và thế giới linh, do đó, các vật phẩm ma quái đã ăn sâu vào truyền thống Halloween. Lễ hội này phát triển trong suốt thời trung cổ, cho đến khi Cơ Đốc giáo tiếp nối truyền thống đó.
Lễ Halloween theo dòng lịch sử
Cơ Đốc nhân có thể đã nghe những người khác nói về cách Halloween bắt đầu như một ngày lễ tôn giáo của người tin Chúa. Điều đó có cái đúng và có cái không đúng. Nguồn gốc của tên gọi Halloween thực sự bắt nguồn từ Allhallow-even – như đã được đề cập ở trên. Nhưng ngày lễ này xuất hiện sớm hơn rất nhiều.
Hàng ngàn năm trước, người Celt và tỗ tiên của họ đã tổ chức lễ Samhain vào cuối mùa thu hoạch để chào đón mùa đông.
Mùa đông, thời điểm thường gắn liền với sự chết, đã sinh ra lễ kỷ niệm người chết. Các thành viên trong gia đình sẽ mở tiệc và “mời” những người đã khuất đến giao lưu với họ và kể cho họ nghe những tin tức mới nhất trong năm.
27 SCN: La Mã ăn mừng vụ thu hoạch hàng năm vào mùa thu để tôn vinh Pomona, nữ thần trái cây. Tướng La Mã Agrippa đã xây dựng Đền Pantheon dùng để thờ cúng các vị thần của họ.
43 SCN: La Mã chinh phục vùng đất của người Celt và đưa Feralia, một phiên bản của Halloween, vào truyền thống của họ.
100 SCN: Hoàng Đế La Mã Hadrin xây dựng lại Đền Pantheon và dành tặng cho Cybele, nữ thần thiên nhiên. Tại đây, người La Mã thờ cúng các vị thần của họ, thờ phượng và cầu nguyện người chết.
609 SCN: Giáo Hoàng Boniface IV cung hiến Đền Pantheon tại La Mã trong một lễ kỷ niệm mà sau này Gregory III mở rộng thành Lễ Các Thánh (Allhallow-even) và dành tặng cho Nữ Đồng Trinh Ma-ri. Đó là sự chuyển đổi từ Cybele, nữ thần của thiên nhiên, sang Ma-ri, mẹ trên đất của Chúa Giê-xu. Kể từ đó, cứ mỗi tháng 5, một lễ kỷ niệm lớn được tổ chức tại Đền Pantheon cho Nữ Đồng Trinh Ma-ri.
Thời Kỳ Tăm Tối chứng kiến sự gia tăng của thuật phù thủy và nhiều truyền thống Halloween hiện đại như chúng ta thấy ngày nay. Một trong những khía cạnh quan trọng nhất của thuật phù thủy là số lượng lễ kỷ niệm được tổ chức hàng năm được gọi là “Witches’ Sabbaths.” Lễ quan trọng nhất trong số đó được gọi là “High Sabbath” hoặc “Black Sabbath”, diễn ra vào ngày 31 tháng 10.
Nói chung, đó là một đêm tiệc tùng và vui chơi. Chính bữa tiệc đó đã mang đến cho chúng ta nhiều vật dụng thường thấy trong lễ Halloween như phù thủy cưỡi chổi, mèo đen, đầu lâu, tử thần và bí ngô. Rất nhiều truyền thuyết về lễ Halloween của chúng ta ngày nay bắt nguồn trực tiếp từ ngày lễ High Witches’ Sabbath được tổ chức ở châu Âu vào thời trung cổ.
Những năm 800: Cơ Đốc nhân thay đổi Lễ Các Thánh thành ngày 31 tháng 10 – 1 tháng 11, có lẽ nhằm mục đích đồng hóa ngày lễ của người ngoại giáo.
1000 SCN: Ngày 2 tháng 11 được thêm vào Lễ Các Thánh, được gọi là Lễ Các Linh Hồn (cầu cho các tín hữu đã qua đời). Người tin Chúa sẽ hóa trang thành thiên thần, ác quỷ và các thánh.
1556: Allhallowtide, một lễ kỷ niệm kéo dài ba ngày (31 tháng 10-2 tháng 11) trong đó những người tin Chúa sẽ mặc đồ đen để tỏ lòng thương tiếc người chết và đi từng nhà để xin thức ăn cho người chết. Nguồn gốc của tục lệ “cho kẹo hay bị ghẹo” bắt đầu từ đây.
Thập niên 1600: Khi tổ tiên Thanh giáo đến Mỹ, họ tin Kinh Thánh và không cho phép những hoạt động huyền bí như vậy. Họ biết rằng mọi hình thức phù thủy đều bị Chúa nghiêm cấm vì đó là điều ghê tởm trong mắt Ngài. Người Thanh giáo cấm Halloween, tuyên bố đó là ngày lễ của Công giáo. Người Công giáo tiếp tục kỷ niệm truyền thống này trong hai trăm năm tiếp theo. Củ cải khắc được đổi thành bí ngô, và những người tham gia chỉ gõ cửa xin đồ ăn vặt thay vì thức ăn như trước đây.
Thập niên 1800: Do nạn đói khoai tây ở Ireland, nhiều người Công giáo Ireland đã chạy đến Mỹ và mang theo truyền thống Halloween. Giống như hầu hết các ngày lễ ở Mỹ hiện nay, nhiều truyền thống đã phát triển kể từ đó. Cùng với họ là nhiều nghi lễ và tập tục ngoại giáo cổ xưa, bao gồm Samhain, lễ hội của người chết hoặc Halloween. Tập tục ngoại giáo này đã bén rễ vững chắc trên đất Mỹ và đã trở thành một truyền thống văn hóa được chấp nhận rộng rãi kể từ đó.
Cơ Đốc nhân có nên chơi lễ Halloween?
Có nhiều ý kiến khác nhau về vấn đề này. Thực tế là những Cơ Đốc nhân đã cố gắng tái sử dụng Halloween (và các truyền thống ngoại giáo khác khi nói đến các ngày lễ như Giáng Sinh) và mang lại cho chúng ý nghĩa và mục đích trong sáng hơn.
Ví dụ, khi Phao-lô đang nói chuyện với một nhóm người Hy Lạp, ông nhận thấy họ có một bàn thờ dành riêng cho một vị thần vô danh (Công-vụ 17:22-31). Thay vì khiển trách họ vì đã tham gia vào việc thờ ngẫu tượng, ông đã sử dụng lại bàn thờ này để bắt đầu nói về Phúc Âm.
Có lẽ Cơ Đốc nhân có thể tái sử dụng Halloween cho các nỗ lực truyền giáo. Họ có thể đưa các câu Kinh Thánh vào kẹo mà họ phát hoặc tổ chức các sự kiện rao giảng Phúc Âm tại hội thánh mình.
Tuy nhiên, chúng ta phải luôn ghi nhớ rằng Kinh Thánh lên án ma thuật, hoạt động của ma quỷ, bói toán, phù thủy và một số mục khác liên quan đến Halloween. Nếu một Cơ Đốc nhân cảm thấy có niềm tin rằng gia đình mình không nên tham gia vào ngày lễ này, họ nên thực hiện theo những niềm tin đó.
Về mặt cá nhân, gia đình tôi đã tổ chức lễ Halloween cho đến khi tôi học lớp năm. Trong thời gian đó, giáo viên lớp bảy của chị tôi đã yêu cầu chị ấy làm một bài luận về lý do tại sao Cơ Đốc nhân không nên ăn mừng Halloween.
Cho dù chúng tôi có đồng ý với toàn bộ bài luận này hay không, chúng tôi quyết định ngừng ăn mừng lễ này vì chị tôi cảm thấy có niềm tin cá nhân để làm như vậy.
Tôi biết có những gia đình tin Chúa không tham gia lễ này và những gia đình có tham gia. Trong cả hai trường hợp, chúng ta đều có thể biết ngày lễ có nguồn gốc từ ngoại giáo. Và nếu bạn muốn tham gia, hãy tham gia với sự hiểu biết.
Dịch & biên tập: Eunice Tu
Nguồn: crosswalk.com
Bài vở cộng tác hoặc góp ý xin gửi về tintuc@hoithanh.com